Geschreven door Henrieke Graven | 28 februari 2019
Alle studieboeken, werkgroepjes, colleges en tentamens ten spijt, écht leren doe je in de praktijk. Dat weten ze in het hoger beroepsonderwijs als geen ander. Maar voor veel HBO-studenten voelt een eerste stage- of werkdag toch alsof ze voor de leeuwen geworpen worden. Ineens kom je in contact met collega’s, klanten, leveranciers en opdrachtgevers. Dat vraagt om flink wat communicatieve vaardigheden. Want wat heb je aan je boeken als je met je mond vol tanden staat?
Hoewel de tevredenheidscijfers onder studenten de afgelopen jaren stijgen, blijft de aansluiting met de beroepspraktijk een uitdaging voor hogescholen. In de laatste HBO Monitor gaf 69% van de ondervraagden aan de HBO-opleiding als goede basis te ervaren voor verdere ontwikkeling van kennis en vaardigheden. Bij de economische opleidingen lag dat percentage met 63% wat lager. Aan de andere kant van het spectrum zijn werkgevers op deze krappe arbeidsmarkt vaak allang blij als ze een kandidaat kunnen vinden voor hun vacature. Maar iedere werkgever weet ook dat een kersvers afgestudeerde HBO’er nog heel wat te leren heeft op de werkvloer. Niet alleen wat betreft vakkennis, maar ook als het gaat om communicatie.
Leren door doen
Afgestudeerde HBO’ers maken zelfverzekerder, en daarmee effectiever, hun entree op de arbeidsmarkt als ze beter getraind zijn in hun communicatieve vaardigheden. Communicatie is voor veel van de beroepen waarin HBO’ers terechtkomen de basis van hun vak. Ze gaan te maken krijgen met collega’s, leidinggevenden, of later ook ondergeschikten. En niet te vergeten met klanten, die niet schromen een slechte ervaring te delen in de genedadeloze reviewcultuur waarin we leven. Het oefenen met die vaardigheden zou dan ook vast onderdeel moeten zijn van het curriculum. Je kunt dan denken aan de volgende skills:
Niet efficiënt
In veel HBO-opleidingen is vaak nog onvoldoende aandacht voor deze communicatieve vaardigheden. Het blijft bij de theorie, terwijl er geoefend moet worden. In sommige opleidingen wordt wel al gewerkt met rollenspellen met acteurs, maar dat is vaak niet efficiënt. Studenten in de klas komen lang niet allemaal aan de beurt en door de onnatuurlijke setting komen ze vaak ook niet helemaal goed uit de verf. Bovendien is één keer oefenen heel iets anders dan trainen totdat je ‘het ‘kunt’.
Online oefenen
Online video rollenspellen kunnen een uitkomst bieden. Daarbij oefenen studenten gespreksvoering met realistische cases. Ze nemen hun eigen reactie op met de camera op hun smartphone of laptop en delen die met medestudenten voor peer-feedback. De docent kan deze filmpjes vervolgens beoordelen, van feedback voorzien en normeren. Studenten doorlopen zo ieder hun eigen leerpad, met zichtbaar en toetsbaar resultaat. Iedereen komt aan de beurt, ieder op zijn eigen moment, in zijn eigen veilige leeromgeving, niemand kan zich verstoppen en de deelnemer kan rustig de tijd nemen. De student kan zo vaak oefenen als hij wil, tot hij zelf tevreden is.
Voorbeeld uit de praktijk
Op veel universiteiten worden communicatieve vaardigheden al getraind en getoetst op die manier. In de opleiding Geneeskunde van het Radboudboudumc oefenen eerstejaarsstudenten bijvoorbeeld met de vaardigheden Luisteren-samenvatten-doorvragen als voorbereiding op simulatiegesprekken met patiënten. Zowel de deelnemers als de docenten zijn erg tevreden over de resultaten. Lees er meer over in de case study.